Ninu oro ‘baba’ ege meji ni a ni: ‘ba-ba’. Ege kookan ni o ni iro faweli ati ami ohun. Ege kookan yii ni a n pe ni silebu.
ABUDA SILEBU
(i) Silebu le je iro faweli kan tabi iro konsonanti ati faweli. Apeere:
i – ya
ba – ba
ko – bo
e – gbon
(ii) Iye ibi ti ohun ba ti je yo ninu oro kan ni yoo fi iye silebu ti oro naa ni han. Bi apeere:
Ife – Ibi meji ni ohun ti je yo (Silebu meji)
Omuti – Ibi meta ni ohun ti je yo (Silebu meta)
Ikadii – Ibi merin ni ohun ti je yo (Silebu merin)
IHUN SILEBU
Apa meji ni silebu pin si. Awon ni:
- Odo silebu
- Apaala silebu
(i) Odo Silebu: Odo silebu ni ipin ti a maa n gbo ketekete ti a ba pe ege silebu kan. Ori re ni ami ohun n wa. Iro faweli tabi konsonanti aranmu asesilebu ‘n’ ni won le je odo silebu. Odo silebu ni a fala si nidii wonyi:
i-wa
i-gba-la
o-ro–n-bo
(ii) Apaala Silebu: Awon iro ti a ki i gbo ketekete ti a ba pe oro sita. Konsonanti inu silebu ni o maa n duro bii apaala silebu. Apaala silebu ni a fala si nidii wonyi:
i-wa
o-san
du-n-du
EYA IHUN SILEBU
(i) Silebu Onifaweli Kan (F): Eyi le je eyo faweli kan soso. Apeere iro faweli bee ni a fala si nidii wonyi:
A ti lo
Mo ri o
Mo ka a
Gbogbo iro faweli wonyi le da duro bii silebu:
a, e, ҿ, i, o, ϙ, u,
a, e, ҿ, i, o, ϙ, u,
a, e, ҿ, i, o, ϙ, u,
(ii) Silebu Alahunpo Konsonanti ati Faweli (KF). Apeere iru silebu bee ni wonyi:
wa, ba, bϙ, bҿ, ri, ra, mo, kϙ
gbϙn, ran, tan, rin, kun, wϙn
(iii) Konsonanti aranmupe asesilebu (N). Apeere iru silebu bee niyi:
n lϙ
o-ro-n-bo
i-sa-n-sa
PINPIN ORO SI SILEBU
Awon oro kan wa ti won ni ju silebu kan lo ninu ihun. Awon oro bee ni a pe ni ‘oro olopo silebu’. Apeere:
(i) Oro Onisilebu Meji
Oro | Ipin | Ihun | Iye silebu |
ҿgbon
ifҿ iku Bϙla |
Ҿ-gbon
i-fҿ i-ku Bϙ-la |
f-kf
f-kf f-kf kf-kf |
meji
meji meji meji |
(ii) Oro Onisilebu Meta
Oro | Ipin | Ihun | Iye silebu |
Idoti
Agbado Ijangbon Kansu Gbangba Banjo Gende Gbolahan |
I-do-ti
a-gba-do i-jan=gbon ka-n-su gba-n-gba Ba-n-jo Ge-n-de Gbo-la-han |
f-kf-kf
f-kf-kf f-kf-kf kf-n-kf kf-n-kf kf-n-kf kf-n-kf kf-kf-kf |
meta
meta meta meta meta meta meta meta |
(iii) Oro Onisilebu Merin:
Oro | Ipin | Ihun | Iye silebu |
Ekunrere
Alangba Opolopo Olatunji Mofiimu Ankoo Laaro |
e-kun-re-re
a-la-n-gba o-po-lo-po O-la-tun-ji Mo-fi-i-mu a-n-ko-o la-a-a-ro |
f-kf-kf-kf
f-kf-kf-kf f-kf-kf-kf f-kf-kf-kf kf-kf-f-kf f-n-kf-f kf-f-f-kf |
merin
merin merin merin merin merin merin |
(iv) Oro Onisilebu Marun-un
Oro | Ipin | Ihun | Iye silebu |
Alaafia
Ogunmodede Ogedengbe Alagbalugbu Agbalajobi Nigbakuugba |
a-la-a-fi-a
o-gun-mo-de-de o-ge-de-n-gbe a-la-gba-lu-gbu a-gba-la-jo-bi ni-gba-ku-u-gba |
f-kf-f-kf-f
f-kf-kf-kf-kf f-kf-kf-kf-n-kf f-kf-kf-kf-kf f-kf-kf-kf-kf kf-kf-kf-f-kf |
marun-un
marun-un marun-un marun-un marun-un marun-un |
(v) Oro Onisilebu Mefa
Oro | Ipin | Ihun | Iye silebu |
Gbangbayikita
Orogodoganyin Afarajoruko Alapandede Konsonanti Bookubooku |
Gba-n-gba-yi-ki-ta
o-ro-go-do-gan-yin a-fa-ra-jo-ru-ko a-la-pa-n-de-de ko-n-so-na-n-ti bo-o-ku-bo-o-ku |
kf-n-kf-kf-kf-kf
f-kf-kf-kf-kf-kf f-kf-kf-kf-kf-kf a-kf-kf-n-kf-kf kf-n-kf-kf-f-kf kf-f-kf-kf-f-kf |
mefa
mefa mefa mefa mefa mefa |
ISE AMUTILEWA
- (a) Ki ni Silebu? (b) So abuda silebu meji ti o mo pelu apeere
- Ko apeere oro marun-un ti o ni konsonanti aranmupe asesilebu. Pin won si iye silebu.
- Pin awon oro wonyi si iye silebu won:
(i) Akalamagbo (ii) Olododo (iii) Aworerin-in (iv) Akikanju
(v) Osoosu (vi) egbeegberun (vii) ileladewa (viii) igbaradi
(ix) iyaloosa (x) Akerefinusogbon
See also
AKORI EKO: AROKO AJEMO – ISIPAYA
AKORI EKO: ATUNYEWO AAYAN OGBUFO
AKORI EKO: ORAN DIDA ATI IJIYA TI O TO
AKORI EKO: IYATO TI O WA LARIN ORO APONLE ATI APOLA APONLE
Building & maintaining an elearning portal is very expensive, that is why you see other elearning websites charge fees. Help to keep this learning portal free by telling mum or dad to donate or support us. Thank you so much. Click here to donate