Litireso je ona ti Yoruba n gba lati fi ero inu won han lori ohun ti a je koko tabi iriri aye won.
ISORI LITIRESO
- Litireso alohun
- Litireso apileko
Litireso alohun ni litiresso ti a fi ohun enu gbe jade ti a jogun lati odo awon babanla wa.
Litireso apileko ni litireso ti a se akosile re nigba ti imo moo ko – moo ka de si ile wa.
Litireso alohun ajemayeye
Eyi ni awon litireso ti a n lo lati gbe asa laruge nibi ayeye gbogbo.
Awon ewi alohun ajemayeye niwonyi,
- Ekun iyawo
- Dadakuada
- Bolojo
- Etiyeri
- Rara
- Alamo
- Oku pipe
- Efe abbl
EKUN IYAWO
Eyi ni ewi ti a maa n lo ni ibi ayeye ti omobinrin ti n lo si ile oko.
O je ewi ti omobinrin ti o n lo si ile oko maan sin lojo igbeyawo lati je ki a mo pe oun mo riri, itoju ti awon obi se nigba ti oun wa ni ewe.
Ewi yii wopo laarin agbegbe bi, iseyin ikirun, Ede, Osogbo, oyo, ogbomoso. Ekun iyawo je ewi ti o nko wondia leko lati pa ara re mo titi di ojo igbeyawo.
Apeere ekun iyawo sisun
Iya mo n lo
Mo wa gbare temi n to maa lo
E ba sure ki n lowo lowo
E ba sure ki n sowo, n jere
E ba sure ki n bimo lemo
E ba sure ki n ma kelenini loode oko
Ire loni, ori mi a fi re
Hi hi hihin (ekun)
ETIYERI
Etiyeri je ere awon odo okunrin ni gbegbe oyo. Awon ohun elo orin etiyeri ni, Agogo, ilu sakara, sekere.
Etiyeri maa n gbe ago/eku bori bi egungun sugbon kii bo gbogbo ara re tan. olori ti o gbe ago wo ni yoo maa le orin ti awon yooku yoo si maa gbe.
Oro awada, eebu, yeye, apara, po ninu orin etiyeri bee ni oro bi epe bi epe ni won fi n se ihure won
Apeere
Lile: Mo setan
Eyin menugun
Mo setan ti n o rode
Kikona ko ma ko mi lona o
Egbe: Ha ha ha, mo se tan
Eyin menugun
Mo setan ti n o rode
Kikona ko ma ko mi lona o
Lile: mo setan
Eyin menugun
Mo setan ti n o korin
Ko gbigba ko ma gba mi lohun o
Egbe: Mo se tan
Eyi menugun
Mo setan ti n o korin
Kogbigba ko ma gba mi lohun o……
DADAKUADA
Ewi yii je adapo ilu ati orin.
Iwulo orin dadakuada
- Won fi n ki eniyan
- Won fi n panilerin
- Won fi n bu eniyan
- Won fi n kilo iwa
- Won fi n toka aleebu awujo
Orin Dadakuada wopo ni agbegbe Ilorin, awon okunrin ni o saaba maa n se ere yi. Olori yoo ma le orin, enikan yoo si maa soro lori orin naa ki awon elegbe to gbe e.
Apeere: “Ko sohun t’olorun o lee se
Amo ohun t’olorun le se ti o ni
Se lopo
Keeyan o geri maagoro ko ka
Ibepe ni be
Oloun le se e o
Amo bo ba se e, iru wa o tu bu
Emi mo pe n o lee j’Alaafin oyo
Laelae
Iwo naa o si lee joba ilu Ilorin wa
Afonja enu dun juyo waa te
Yan – an – yan”.
Igbelewon :
- Kin ni gbolohun?
- Fun gbolohun abode loriki
- Salaye ihun gbolohun abode
- Fun ise isembaye loriki
- Daruko awon ise isembaye ile Yoruba
- Kin ni litireso?
- Ko isori litireso ede Yoruba
- Salaye litireso ajemayeye pelu apeere
Ise asetilewa: ise sise ninu iwe ilewo Yoruba Akayege
See also
Kika Iwe Apileko Oloro Geere Ti Ijoba Yan