Ayoka kika-yoruba fun sekondu olodun meta akeko iwa keji, lati owo ola m. ajuwon etal (2014).
Pg43.
Itosona- Ka ayoka yii ki o si dahun awon ibeere to tele.
Ni asale leyin ti aduke ati iya re je oka ati efo riro tan, iya re pe e sodo, o sin gbaa ni imoran bi yoo se huwa omoluabi ni ilu eko. Aduke sese pari ile-iwe eko grama ni ilu Ibadan. Egbon baba re adisa wa ni ilu eko, aduke si n re ilu eko lati lo ko ise karakata.
Asako gba omo re niyanju lati mo omo eni ti se, ki o si toju iwa re nitori iwa loba awure.
Aduke ni omo kan soso ti eledaa fun awon obi re, o si je omo ti a ko ti o si gba eko.
Dahun awon ibeere wonyi,
- Nigba wo ni aduke ati iya re je oka ati efo riro? (a) owuro (b) irole (d) osa (e) asale
- Ki ni iya aduke se leyin ti won je ounje tan? (a) on na aduke (b) o n gba ile ile (d) o ngba omo re ni iyanju (e) ofunomo re ni owo
- …………. Ni oruko iya aduke (a) amope (b) asabi (d) Asake (e) awele
- …………. Ni egbon baba aduke (a) akanni (b) ajayi (d) adisa (e) ajani
- Aduke n re ilu eko lati lo ko ise…………… (a) Dokita (b) aso-liehun (d) oleko (e) karakata
- Fun ayoko yii ni akole ti o ba mu
- Salaye ni ranpe ohun ti owe yii tunmo si “iwa loba awure”
EKA ISE: ASA
AKOLE ISE: ASA ISOMOLORUKO
Isomoloruko ni fifun omo tuntun ni oruko ti yoo maa je titi lae ni ile Yoruba. oruko je dandan fun eniyan nitori pe Yoruba bo won ni “oruko omo ni ijanu omo” gbogbo ohun ti olodumare da saye patapata ni o ni oruko ti a fi n pe won.
Yoruba gbagbo ninu oruko pupo idi niyi ti won fi wi pe “oruko a maa ro eniyan” oruko maa n sapejuwe ipo tabi iru idile ti eniyan ti jade, o maa n fi iru iwa ti eniyan le hu han.
Onirunruu ohun-elo ni a n lo lati so omo loruko nile Yoruba awon ohun-elo wonyi ni a n lo lati fi se iwure/adura fun omo tuntun loo- Koo kan bi won ti n fun loruko.
| OHUN ELO-ISOMOLORUKO | ADURA/IWURE |
| Orogbo | Orogbo niyi, o o gbo-o, o o to o orogbo nii gboni saye ko o gbo, ko o to o. |
| Iyo | Iyo re e o iyo ni a n fi se obe ti obe fii dun ki olorun fi adun si aye re |
| Epo | Epo niyi
Epo ti I se obe loju pese, o ko ni ri oran airi repo fi sebe. Ara ope ni epo ti n wa, o o pe to ope…. |
| Omi | Omi niyi o
Omi ko ni pa o lori O ko ni ba omi loo Aye re yoo toro bi omi Atowuro pon. |
| Oyin/aadun | Oyin ree, aadun ree , didundidun ni le oloyin,
Adun ni a n ba lara aadun, Olorun yoo je ki aye re dun o o ni mo ikoro laye re. |
| Obi | Obi re e
Obi n bi iku ni o Ki obi bi iku siwaju fun o Ki obi bi aarun siwaju fun o |
| Oti | Oti re e
Ajimuti kii ti O ko ni ti laarin ile, ebi, Ataare, O ko ni ti laarin egbe Ati agbe…. |
See also
Akole ise: onka Yoruba (300-500)
LITIRESO ALOHUN TO JE MO AYEYE